"Ariadna" Jennifer Saint

Pamiętam, jak natknęłam się na pytanie popularnej polskiej autorki zadane fance. „Jak poradziłaś sobie z tymi emocjami?” Rozmawiały o niesamowicie dramatycznym rzekomo fragmencie, który akurat miałam okazję przeczytać. Pamiętam swojego łotdefaka. Kobieto, o co ci chodzi? Emocje jak na grzybach (i nie mam na myśli strachu, że jakiś typ w lesie pomyli cię z dzikiem)!

Pamiętam, jak autor komedii kryminalnych zdradził swoim fanom, że kiedy pisze kolejne scenki, czasami śmieje się sam do siebie. Skądinąd to sympatyczny człowiek, ale byłam w stanie przebrnąć tylko przez pierwszą część jego serii.

Po co te dygresje? Ano po, żeby zgrabnie nawiązać do zdania, które skusiło mnie do zgłoszenia się po „Ariadnę” na równi z cudną okładką oraz obietnicą oddania głosu kobietom. Pisarka twierdzi, że „to książka, której sednem jest siostrzeństwo”. A ja twierdzę, że to kolejny przykład tego, jak mocno niekiedy rozmijają się zamierzenia twórców oraz odbiór czytelników.

Niedawno stękałam, żem wielce rozczarowana, bo „Wariatki” Chantal Delsol mnie oszukały. A oszukałam się sama. Niepotrzebnie nastawiłam się na coś, czego tam nie było. Tutaj mamy identyczną sytuację. Spodziewałam się elektryzującej historii o Ariadnie (nie o Tezeuszu), o tym, jak poradziła sobie w świecie, w którym kobiety mają niewiele do powiedzenia. Nawet jeśli to królewny. Chciałam przeczytać inną wersję mitu, tym razem opowiedzianą przez płeć żeńską i przedstawioną z jej punktu widzenia. Rozumiem, że różnie można wyobrażać sobie kobiecą siłę, niekoniecznie jako dosłownie rozumianą waleczność (jak u Amazonek). Niemniej dla mnie żadna z bohaterek silna nie była, a już na pewno nie tytułowa Ariadna.

Już miałam pisać, że „z oryginałem”, ale w ostatniej chwili się opamiętałam. Z wersją znaną chociażby z dzieła Parandowskiego pracę Jennifer Saint łączy – nomen omen – cienka nić. Na Kretę przypływa statek z grupką ateńskiej młodzieży przeznaczonej na pożarcie przez Minotaura. Wśród nich znajduje się książę Tezeusz, który kradnie serce kreteńskiej królewnie. Dziewczyna pomaga mu w ucieczce i razem z nim odpływa z wyspy swojego ojca, aby obudzić się porzucona na innej wyspie. „To już koniec babe, skończyło się love story. Jestem już zmęczony, wracam dziś do żony”. Od tego momentu „Ariadna” to pełna improwizacja autorki. Rozpisała fabułę na dwa głosy – zrozpaczonej córki Minosa oraz... drugiej, też zrozpaczonej. Obie pokochały mężczyznę, który okazał się nie dzielnym, honorowym herosem, a zwykłą szują.

Czytałam i kręciłam głową. O ile Ariadna stała mi się obca bardzo szybko, o tyle przez jakiś czas z zainteresowaniem przyglądałam się Fedrze. Uznałam ją za dużo ciekawszą postać, więc rozwiązanie, które zaplanowała jej twórczyni, wprawiło mnie w osłupienie. Zresztą finał historii samej Ariadny również wywołał potężnego marsa na moim czole.

Dobrnęłam do ostatniej strony i dalej nie wiem, gdzie to siostrzeństwo. Bo bohaterki są siostrami? Siostrzeństwo kojarzy mi się z kobiecym wsparciem, z przyjaźnią, z solidarnością. Może Ariadna w końcu popłynęła do Fedry, ale jak dla mnie to trochę za mało – i zbyt późno.

Do książki zraziła mnie też inna kwestia. Dziewictwo greckich bogiń, wydanie drugie poprawione wcześniejszych wierzeń, nieprawdziwe, a mimo to wciąż powtarzane. Owo dziewictwo nie było nigdy dosłownym. Chodziło wyłącznie o chęć bycia niezależną, brak zgody na przydzielanie męża (czy przydzielanie mężowi), nie o abstynencję seksualną. Niby czemu ciężarne kobiety miałyby modlić się do bogini dziewicy o szczęśliwy poród? Nie było innych opcji? Szkoda, że autorka wpisuje się w ten nurt i przytacza mit o dziewictwie Ateny czy Artemidy w sensie „nieskalania” (przez beniza) oraz „czystości”. Po co to powielać, nie lepiej odkłamać?

Żeby nie było, że tylko krytykuję i krytykuję. Cieszy mnie, że pisarka dostrzegła krzywdę kobiet wykorzystanych przez bogów. Mitologia obfituje w gwałty (opisywane jako różne metody uwodzenia), ale przechodzimy nad tym do porządku dziennego bez zbytnich refleksji. Ot, jurny Zeus czy inny mieszkaniec Olimpu znów upatrzył sobie ziemską kobietę i ją „posiadł”. Czy tego chciała, czy nie. Pamiętam ze szkoły podejście nauczycielki (sic!), że Zeus musiał tak postępować, bo był ojcem herosów. No panie, nie da się utrzymać w ryzach tego ogiera! Bryka jak wariat!

Podsumowując, mamy mit o Tezeuszu z innej perspektywy w przepięknej okładce. Język – ujdzie (poza błędem ortograficznym, który pojawił się na str. 70 oraz 402). Całość może się spodobać czytelnikom lubiącym mitologię, ale traktującym ją jako rozrywkę. Bez wgłębiania się w szczegóły i bez ciągotek do poszerzania wiedzy w tym zakresie. Dla mnie to kolejne dzieło, które można postawić obok Parandowskiego. Na półkę, która powinna pokryć się kurzem.

Za egzemplarz do recenzji bardzo dziękuję Wydawnictwu Muza.