"Kraina baśni jest dla wszystkich" praca zbiorowa

Czy miłość może drażnić? A dobro prowokować do czynienia zła? Tak, jeśli odstaje od tzw. normy i wypatrzy je ktoś, kto czuje się uprawniony do kontrolowania innych. „Kraina baśni jest dla wszystkich” to praca zbiorowa, która wywołała wściekłość środowisk prawicowych na Węgrzech. Skrajnie konserwatywny rząd robił, co mógł, żeby zniknęła z półek. Efekt Barbry Streisand sprawił, że książka stała się znana poza granicami kraju.

Jak wyjaśnia we wstępie węgierski krytyk literacki Boldizsár M. Nagy, twórcy „dali przestrzeń tym, którzy dziś rzadko zabierają głos na Węgrzech, zwłaszcza w literaturze baśniowej”. Wzorowali się na tekstach, które „zawierały ostrą krytykę społeczną” i „zajmowały się problematyką opresyjności władzy i wolności jednostki”. Stowarzyszenie Labrisz wytypowało prace 9 zawodowych autorów i 8 debiutantów. Projekt poparła Sieć Edukatorów Praw Człowieka, a grafiką zajęła się fanka klasycznych baśni, Lilla Bolecz.

No dobra, ale cóż takiego jest w tej pracy, że wzbudziła takie kontrowersje? Demoralizuje? Krzywdzi? Oczywiście, że nie. Chyba że za krzywdę i demoralizację uznać pogląd mówiący, że możesz być, kim chcesz i kochać, kogo chcesz.

Zacznę od tego, że wydanie jest przepiękne. Uwielbiam twarde okładki, więc na dzień dobry miało u mnie plusa. Ilustracje też są cudne, podobnie jak same baśnie. Zakładałam, że przeczytam coś a'la „Wszystkie kolory świata”, tymczasem kierowałabym ten zbiór do starszych dzieci, może nawet nastolatków. Nad niektórymi baśniami musiałam się zastanowić i wciąż nie wiem, czy właściwie je interpretuję. Jeśli miałby je czytać kilkulatek, powinien to robić z rodzicem, który wyjaśni mu ich symbolikę. Samodzielna lektura byłaby zbyt trudna.

Kogo tu spotkamy? Między innymi, Kopciuszka i Królową Lodu, wiedźmę z baśni o Jasiu i Małgosi, księżniczkę, która wcale nie chce być uratowana, trójuchego królika czy ciąg dalszy bajki o Calineczce. W pracy znalazły się historie opowiedziane na nowo. Nie zabrakło też starych ludowych baśni z motywami, które kojarzę z naszego słowiańskiego poletka (np. o malutkim, ale bardzo silnym synku). Jak to baśnie, mają walor edukacyjny. Młody czytelnik dowie się z nich, że warto się dzielić, pomagać i chronić słabszych. Że warto być sobą, nawet gdy otoczenie wywiera presję. Że inny nie znaczy gorszy.

Ktoś zapyta raz jeszcze: cóż kontrowersyjnego w takim przekazie? Dla osób tolerancyjnych, otwartych i empatycznych nic. Dla tych, dla których inna perspektywa to atak na wartości... to atak na wartości. Bo jakże tak, smok nie pożera księżniczek, tylko piecze dla nich marchewkowe ciasto? Królowa Lodu to lesbijka, a Kopciuszek – to romski gej? No i, olaboga, transpłciowa sarna?! Nie dziwne, że Orban się zagotował.

Jeśli o mnie chodzi, większość baśni mi się podobała. Tę o jelonku Koni, któremu poroże dorobiła leśna wróżka, odbieram jako piękną opowieść o akceptacji. Kraina Króla Lodu to dla mnie metafora ucieczki przed miłością w heteroseksualny związek. A w jaskini Baldura sama chętnie bym zamieszkała. Cudowne towarzystwo, w tym przeuroczy smok! Podsumowując, pięknie wydany zbiór z pięknym przesłaniem. Czytałabym z dzieckiem.

Foto ze strony Fundacja Herbooks.