"Niechciani" Yrsa Sigurdardóttir

Yrsa Sigurdardottir kolejny raz opowiada nam historię splecioną z dwóch linii czasowych. Jedna, współczesna, jest poświęcona Ódinnowi, który z weekendowego ojca w ekspresowym tempie musi zmienić się w rodzica na całą dobę i wraz z nastoletnią córką Rún przejść żałobę po śmierci byłej żony. Druga, wiodąca do lat 70-tych, na odludzie w Krókur, jest dużo mroczniejsza. Opowiada o domu wychowawczym dla chłopców, prowadzonym przez małżeństwo na pokaz bogobojne, a w rzeczywistości wyrachowane i okrutne. Pracująca w nim młoda dziewczyna o imieniu Aldis marzy o lepszym życiu. Odkrywa kolejne ponure sekrety, zarówno samego ośrodka, jak i jego właścicieli oraz wychowanków. Ona także ma swoje tajemnice i demony, z którymi w końcu musi się zmierzyć. Czy starczy jej odwagi? Czy się przełamie i pokona gniew, który wyżera jej serce, czy znów przyjdzie jej uciekać?

Z kolei Ódinn przejmuje zadanie po śmierci współpracownicy. Musi przyjrzeć się bliżej działalności ośrodka, zbadać, czy nie dochodziło w nim do nadużyć i czy nie należy z tego tytułu wypłacić wychowankom odszkodowań. Jego uwagę skupia też tajemniczy zgon dwóch chłopców, uznany za nieszczęśliwy wypadek.

Obie linie powoli, ale konsekwentnie zaczynają się ze sobą łączyć. Najpierw pojedynczymi nitkami, intuicją głównego bohatera, tajemniczymi zapiskami zostawionymi przez jego pracownicę, później splatają się coraz mocniej, by w końcu zespoić się w jedną, grubą, gdy Ódinn uświadamia sobie, że rozwiązanie jest bliżej, niż sądził. Zbyt blisko, by mógł je zaakceptować i się z nim pogodzić. Podejmuje decyzję, która zaważy na życiu kilku ważnych dla niego osób i wzbudzi ogromne zainteresowanie całego kraju.

Znów sięgnęłam po Yrsę i znów dostałam kawał porządnego kryminału, do tego z mocnym wejściem sugerującym, że na dzień dobry poznajemy zakończenie. Z coraz bardziej narastającym poczuciem grozy. Z mrocznym klimatem pełnym niepokojących dźwięków, cieni dostrzegalnych tylko kątem oka i metalicznego zapachu krwi. Autorka działa na wyobraźnię czytelnika, podsuwając mu motywy znane, ale skuteczne – np. postać za zasłoną, stukanie w szybę czy dobiegający spod ziemi płacz dziecka.

Polecam mocno, z zapałem i pełnym przekonaniem. Wiem, że nie jestem obiektywna, ale dla mnie Yrsa to niekwestionowana królowa kryminału. Nie jest tak popularna jak inni skandynawscy pisarze, co mnie smuci, ale nie dziwi. Jest trudniejsza w odbiorze, wymaga skupienia przy czytaniu, nie da się przejść przez jej książki w międzyczasie, przy kawie i ciastku. Trzeba się jej oddać i na kilka godzin zniknąć dla świata. Przykładowo, Camilla Lackberg opisałaby tę historię na ok. 500 stronach*, łopatologicznie wszystko tłumacząc oraz rozwlekając rozwijając wątek obyczajowy do przesady. Z Yrsą jest inaczej, u niej każdy element czemuś służy, a całość jest nie opracowana, a skonstruowana. Kiedy poszczególne części zaczynają się ze sobą łączyć, akcja przyspiesza, bo i czytelnik przerzuca strony coraz szybciej, żeby poznać wszystkie odpowiedzi. Aż mi smutno, kiedy pomyślę, że została mi do przeczytania tylko jedna, ostatnia książka Yrsy i będę musiała czekać, aż pojawi się coś nowego.

* Nie mam nic do Lackberg. Czytałam kilka jej książek i była to dla mnie przyjemna, lekka lektura, ale jeśli porównywać „kryminalność” kryminałów obu autorek, ich klimat, styl i samą fabułę, stawiam Sigurdardottir kilka półek wyżej. Jedną skupuję po żmudnych łowach w sieci, zaś drugą sukcesywnie wymieniam na inne książki. Już samo to o czymś świadczy.