"Ale z naszymi umarłymi" Jacek Dehnel

UWAGA!!!

Poniższy tekst zawiera liczne odniesienia do aktualnej sytuacji politycznej w kraju, jeśli więc należysz do osób typu „nie interesuję się polityką”, możesz darować sobie kliknięcie w „czytaj więcej”. Szkoda zachodu oraz obopólnej frustracji. Zapraszam następnym razem, na „zwykłą” recenzję.

Kupiłam tę książkę wraz z reportażem Marcina Kąckiego pt.: „Białystok”, wzburzona wydarzeniami, jakie miały miejsce 20 lipca. Poświęcę im więcej uwagi przy recenzowaniu wspomnianej pracy, a jednocześnie podkreślam, że nie bez powodu nabyłam je obie. Dziś skupię się na dziele Jacka Dehnela, a jest to Dzieło przez duże D. Należy do książek, które często są oceniane mściwie – nie za jakość, a za przekaz.

Można oczywiście uznać „Ale z naszymi umarłymi” za kolejny tytuł o zombie i sztuce przetrwania rodem z "The Walking Dead". Idąc dalej tą drogą, można oceniać styl twórcy, sposób prowadzenia narracji czy zarys sylwetek bohaterów. Można, a i owszem, ale jeśli ograniczyć się tylko do tego, a później ustawić książkę na półce razem z resztą fantastyki, będzie to bardzo płytka analiza. Sam autor odnosi się do tego w posłowiu: „to, co jest zasadniczym tematem opowieści, czyli stopniowy wzrost nacjonalizmu, jego epidemiczne narastanie, normalizacja języka przemocy i chorych fantazji, zaczęło się materializować na naszych oczach”. Pisze też dalej, że pomysł, początkowo niewinny i satyryczny, nabrał zupełnie innego znaczenia. Stąd moja opinia, że nie powinno się traktować tej książki dosłownie – jako historii rozlewania się zombi-epidemii po całym globie. To zdecydowanie za mało.

Nieumarli u Dehnela to kreślona grubym flamastrem metafora. To ściskany w ręku "prawdziwego Polaka" kamień, jeden z wielu rzucanych w lipcu w Białymstoku. To różaniec w dłoniach narodowców, do których ksiądz na Jasnej Górze mówi: "Jesteście cennym środowiskiem". Swoją drogą, święcenie mieczy i oddawanie wojsk w służbę Bogu to gorzki chichot historii. Zombie symbolizują także głosy setek opłacanych hejterów, wypisujących w sieci komentarze o ataku na tradycje i polskość, o zepsutym moralnie Zachodzie, o tęczowej zarazie. Wszystko, co inne, trzeba zadusić, stłamsić, zatłuc. W książce robią to zombie (zgodnie z poprawnością polityczną: antenaci), które ujednolicają ludzkość, bełtają ją w jedną masę, jak Maszyna-Szarzyna u Dukaja. Ma być "normalnie". Bądź taki jak my, albo cię pożremy. Jak żyć w świecie, który oszalał? Wyłupić sobie oczy, żeby dołączyć do reszty ślepców? Im bliżej końca, tym większe miałam skojarzenia z "Komórką" Kinga. 

Szkielet fabuły jest prosty – w pewnej podkrakowskiej wsi zmarli wychodzą z grobów. Ot i tyle. Początkowo budzą strach, ale z czasem stapiają się z resztą krajobrazu. Ożywają też w innych rejonach Polski, stając się lokalną atrakcją turystyczną oraz narzędziem w rękach polityków. Z truposzy zmieniają się w „prawdziwych patriotów”, Polaków z krwi i kości. Są dumą narodową. Nawet gdy ruszają na Wawel, a później przekraczają granice, żeby kąsać inne nacje, media nie ustają w przedstawianiu ich aktywności jako sukcesów. Wszak antenaci zmieniają obcych w swoich, w Polaków. Co prawda nieco nadgniłych, ale liczy się efekt.

Może i czasem autor pisze zbyt dosadnie, za bardzo wprost, może rysuje obrazy zbyt toporną kreską, muszę jednak przytaknąć prawdziwości większości z nich. Poza zombiakami, rzecz jasna. Nie trzeba wiele wysiłku, żeby znaleźć w internecie wypowiedzi religijnych fanatyków, którzy chętnie wyrażaliby miłość do bliźniego przez okładanie go krzyżem, czy „patriotów”, którym szacunek do kraju myli się z faszyzmem. Nie brak ludzi, którzy popierają jasnogórskiego duchownego, twierdzącego, że „wartości oparte na Chrystusie są fundamentem Polski i na nich Polska jest zbudowana”. "Wielka Polska katolicka, wielka Polska narodowa", „Nie ma litości dla wrogów polskości”. Może nie gryzą zębami, nie odrywają kawałków ciała, ale czy tak bardzo różnią się od zombie?

Muszę też wspomnieć o genialnej okładce. Nie znajduję słów zachwytu nad zdolnościami grafika, nad tym, jak zgrabnie, finezyjnie, acz dobitnie zamknął literacką wizję w kilkunastu kosteczkach ułożonych w polskie godło. Rafał Kucharczuk – zapamiętajcie to nazwisko!

Na koniec słowo o stylu. Dożyliśmy ciekawych czasów, w których doceniam fakt, że ktoś potrafi sklecić kilka zdań po polsku i jest uprzejmy poprawić błędy. Zapominam o istnieniu osób władających językiem swobodnie, o bogatym słownictwie i wielkiej błyskotliwości. Powiedzieć, że Jacek Dehnel ma talent literacki, to nic nie powiedzieć. Domyślam się, że sam zainteresowany to świetnie wie, ale muszę to napisać. Poczułam się przy nim malutka. Trudno mi określić, ile razy czytałam coś na głos, przeszkadzając drugiej połówce w grze i zmuszając ją do słuchania. Do tylu cytatów chciałabym się odnieść, urzeczona kunsztem pisarza, ale rozciągnęłoby to recenzję kilkukrotnie. Będę szukać jego kolejnych książek, wiem to na pewno.