"Powrót do Whistle Stop" Fannie Flagg

Większość ludzi ciepło wspomina dzieciństwo czy wczesną młodość. Życie było wtedy prostsze, problemy mniejsze, a świat jakiś taki bardziej przyjazny. Niejedna osoba fantazjowała o cofnięciu się w czasie. Czyż nie byłoby cudownie naprawić błędy lub przeżyć coś jeszcze raz – tylko tym razem lepiej? Fannie Flagg to zrobiła, z tym że... Niektóre marzenia powinny zostać wyłącznie marzeniami.

Czytając „Powrót do Whistle Stop”, widziałam uśmiech na twarzy autorki. Może też jedną czy dwie łzy? Oczy z pewnością błyszczały jej z emocji, kiedy zapisywała kolejne strony. Przywróciła do życia bohaterów z dawnych czasów, dopisała nowe rozdziały starych historii. Pozwoliła czytelnikom spojrzeć na wydarzenia z innej perspektywy, usłyszeć je z innych ust. Wykreowała świat, w którym mogła się schronić przed szarą rzeczywistością pandemii. Przy okazji świetnie się bawiła. A ja wciąż nie jestem pewna, czy powstanie tej książki było dobrym pomysłem.

Wiedziałam, że kupię najnowszą powieść Fannie, gdy tylko o niej usłyszałam. A teraz czuję się jak ktoś, kto przyjechał z zagranicy, żeby po latach odwiedzić rodzinny dom. Miło się spotkać i powspominać, ale prędzej czy później pojawia się ta myśl. Już się tu nie pasuje. Początkowo wzruszona, później coraz częściej, niczym natrętną muchę, odganiałam rosnące rozczarowanie. Walczyły we mnie dwie strony – fanka („Oczywiście, że ci się podoba! To Fannie!”) i Gałkiewicz z „Ferdydurke” („Ale kiedy ja się wcale nie zachwycam! Nie zajmuje mnie! Nie mogę wyczytać więcej niż dwie strofy, a i to mnie nie zajmuje! Boże, ratuj, jak to mnie zachwyca, kiedy mnie nie zachwyca?”).

„Powrót do Whistle Stop” nie jest „Pomidorami...”. Bardzo nie jest. Do połowy przypomina zapiski kronikarza, który przybliża losy bohaterów. Robi to w tak dużym skrócie, że długo nie byłam w stanie zżyć się z żadnym z nich. Jakbym podróżowała w rakiecie i mijała kolejne planety. Ot, zerknęłam i lecę dalej, bo nie interesuje mnie, czy jest na nich jakieś życie. Przykład: śliczna córka Buda, syna Ruth i Idgie, właśnie przyszła na świat. Przewracam kilka kartek – już jest rezolutną dziewczynką. Przewracam kolejne – wychodzi za mąż. Kolejne – czuje się samotna. Kiedy miałabym ją polubić? Kiedy jej historia miałaby zacząć mnie obchodzić?

Szczęśliwie druga połowa jest lepsza. Poznajemy bohaterów i parokrotnie cofamy się w czasie, żeby poznać epizody, których nie było w pierwszej części. Co jakiś czas komuś przydarzy się coś złego, ale głównie po to, żeby nie było zbyt idealnie. Wiemy, że i tak wszystko dobrze się skończy, bo to nie rzeczywistość, lecz bajkowe życie w śnieżnej kuli. Potrząśniesz nią i ze szklanego nieba posypie się brokat. W mikro świecie wszystko układa się pomyślnie, a docierając do ostatniej strony, ocieramy łzy wzruszenia.

Niestety, jak dla mnie autorka zdecydowanie przesadziła z cukrem. Może gdyby to była kolejna świąteczna historia typu „Boże Narodzenie w Lost River”, przymknęłabym oko. Ale to było ruszenie świętości, książki, którą pokochały miliony. Bardzo starałam się na nic nie nastawiać. Do tego bałam się, że Fannie dotknął „syndrom Musierowicz” (kiedyś były czasy, teraz nie ma czasów). Tymczasem pisarka „zepsuła” powieść inaczej. Zmieniła uroczą, przesympatyczną historię w baśń pełną różowych jednorożców (a raczej różowych cadillaców), puchatych chmurek i totalnie nierealnych zbiegów okoliczności. Ponadto pierwsza część „Powrotu...” nie oferuje niczego nowym czytelnikom. Druga – już bardziej. Pierwsza jest ukłonem w stronę fanów, bo dowiadujemy się, co było po „They lived happily ever after”. A potem, jak wspomniana kula, turla się ruchem jednostajnie przyspieszonym w stronę waty cukrowej, lukru i cukru, od którego skrzypi w zębach.

Smutno mi, bo powrót po latach okazał się rozczarowaniem. Nie wystarczy odbudować miasteczka z ruin czy ułożyć bohaterom bajkowe życie. Wspomnienia są piękne, bo są wspomnieniami. Przeszłość to przeszłość, to se ne wrati. Ale jest plus lektury – zapragnęłam sięgnąć po „Smażone zielone pomidory”. I Wam też polecam ten jedyny słuszny sposób na powrót do Whistle Stop.

Oczywiście, moim zdaniem ;)