"Klub pogromców Luisa Ortegi" Sonora Reyes

 „– Chcesz, żeby to była twoja wina. Bo jeśliby tak było, oznaczałoby to, że mogłaś temu wszystkiemu zapobiec, że w przyszłości nie mogłabyś nie pozwolić, żeby to się powtórzyło. Tylko że to nie była twoja wina... – Jasmine również się rozkleja. – To nie była wina żadnej z nas.”

Cieszę się, że mogłam przeczytać tę książkę, mimo że nie należę do grupy docelowej. „Klub pogromców Luisa Ortegi” już samą okładką pokazuje, że targetem jest młodzież. Opowiada o Arianie, nastolatce, która przełamała swoją aspołeczność i poszła na imprezę. Zrobiła to dla chłopaka, który jako jedyny zwrócił na nią uwagę. Przystojny, popularny i pewny siebie, otoczony kolegami, z wpływowym ojcem sędzią. No jak nic szkolny crush. Znalazła się z nim w pokoju, a potem na łóżku. Później, gdy stała się obiektem drwin, gdy była podpytywana przez rówieśników, czy z nimi też to zrobi, zastanawiała się, czy to jej wina. Czy brak „nie” oznacza „tak”. Czy chciała z Luisem seksu.

Najlepiej czytało mi się początek. Później, gdy Ariana znalazła wsparcie, dało się odczuć, że czytam młodzieżówkę. Nużyły mnie rozmowy bohaterów i opisy ruchów tanecznych, ale to kwestia preferencji. Fabuła momentami była infantylna, uproszczona, wyidealizowana, lecz nie odbierało jej to swoistego uroku. Świat stałby się dużo lepszy, gdyby nastolatki miały takich przyjaciół jak Ari. Empatycznych, szczerych i wrażliwych. A w Angelu po prostu się zakochałam! Chwilami czułam vibe serialu „Sense8”, zwłaszcza scen z Nomi i Amanitą na wzgórzu. Drag-wróżki z czekoladkami i miłość unosząca się w powietrzu. Niestety, nie mam żadnych problemów z wyobrażeniem sobie, jak w to przyjazne miejsce wpada banda łysych kryptogejów i atakuje ludzi tylko dlatego, że są „inni”.

Nie lubię narracji pierwszoosobowej, ale tutaj pomogła mi poznać myśli osoby neuroróżnorodnej. Co prawda Ariana „zdiagnozowała się” sama przy użyciu doktora Google, ale jej blokada przed mówieniem czy niechęć do dotyku jest jak najbardziej prawdziwa. Nie będzie to najlepsza książka, jaką czytałam, lecz bez wątpienia jest ważna. Porusza tematy istotne dla nastolatków, zwłaszcza pogubionych, zastanawiających się nad swoją tożsamością czy orientacją. Mówi o ostracyzmie, wyjątkowo bolesnym w okresie dojrzewania, gdy tak bardzo potrzebuje się akceptacji rówieśników. O strachu przed byciem sobą, jeśli to wiąże się z odstawaniem od reszty. O lęku przed stanięciem w czyjejś obronie, szczególnie gdy oprawcą jest ktoś popularny, zaś ofiara to szkolne pośmiewisko.

Zatrzymajmy się przy ostatniej kwestii. Członków klubu łączy wspólny wróg – Luis. Skrzywdził każdego z nich, a dodatkowo skazał na cierpienie w samotności. Dziewczyny zostały przez niego wykorzystane, a później zyskały opinię łatwej. „Nie potrafi powiedzieć nie”. "Ty chyba sama nie wierzysz, że to był gwałt, co?" Znam aż nadto przykładów ofiar, którym nie uwierzono. Które oskarżono o zemstę za odrzucenie czy chęć zysku. Które „same się prosiły”, prowokowały i tak naprawdę chciały, a po fakcie próbowały się wybielić. Krzywda zgwałconych rezonuje – najpierw w miejscu gwałtu, potem na policji, na końcu w sądzie. Pozwolę sobie przytoczyć cytat z własnego prequela (bo czemu nie?):

„Sylwia pytała, czy dam jej gwarancję, że zostanie przez tych ludzi potraktowana z szacunkiem, nie jak dziwka. Że nie będą jej pytać, w co była ubrana albo czy piła. Jak się zachowywała. Czy nie prowokowała. Czy faktycznie nie chciała, a skoro nie, czemu z nim wyszła. Czy wie, że może zniszczyć mu życie. A później to samo w sądzie. Pytała, czy mogę jej to zagwarantować. – Westchnęła ciężko. – A ja nie mogłam.”

Ponoć mamy bezpieczny kraj, z niskimi statystykami gwałtów. Ci, którzy tak twierdzą, wygodnie pomijają całą otoczkę zgłoszenia: stres, upokorzenie i zniechęcanie ofiar. Ignorują fakt, ile kobiet rezygnuje przez to z pójścia na policję. I to, że nawet jeśli uda się skazać gwałciciela, dostanie śmiesznie niski wyrok. Jednocześnie przypomnę kwik – często tych samych dyskutantów – z powodu zmian w definicji gwałtu. Przytoczę kolejny cytat, tym razem wypowiedź Anny Strzałkowskiej, wykładowczyni akademickiej, badaczki społecznej oraz ekspertki w zakresie równego traktowania:

„Wyobrażam sobie, że w szkołach uczymy naszą młodzież zupełnie praktycznie pytać: czy mogę? Czy mogę Cię pocałować? Czy mogę się do Ciebie zbliżyć? Czy mogę Cię dotknąć? To powinno być zupełnie naturalne. Przecież nawet jak wchodzimy do kogoś do pokoju to pytamy, czy możemy wejść. Nie rozumiem tej politycznej wrzawy, że już „nie będzie się można nawet przytulić do koleżanki”. Nie będzie można. Ani do koleżanki, ani do kolegi, ani żadnej osoby bez jej wyraźnej zgody.”

Wiele mamy do przepracowania jako społeczeństwo, począwszy od tolerancji, a skończywszy na poszanowaniu granic. Włącznie z rozumieniem, że „nie” oznacza „nie”. Sonora Reyes opisuje świat, w którym zmiany są możliwe. Rzeczywistość, w której rodzice wspierają dzieci, a same dzieci uczą się empatii, wrażliwości i otwartości na to, co inne. Oby jak najwięcej takich książek!

Za egzemplarz do recenzji bardzo dziękuję wydawnictwu We need YA.