"Wyrwa" Wojciech Chmielarz

Na początku myślałam, że to opowieść o żałobie, o przeżywaniu bólu po stracie ukochanej osoby. Myślałam tak, kiedy minęłam połowę książki i kiedy dotarłam do ostatniej strony. Bo to JEST opowieść o żałobie. Ale nie tylko. To także historia mężczyzny, który uświadomił sobie, że nie znał swojej żony. Mimo dwójki dzieci i długiego stażu małżeńskiego ich drogi tak naprawdę się rozeszły, a on od dłuższego czasu żył pod jednym dachem z obcą kobietą.

„Tak bardzo chcieliśmy być dorośli i odpowiedzialni, że zapomnieliśmy o tym, czego kiedyś pragnęliśmy. A kiedyś pragnęliśmy przede wszystkim być szczęśliwi”.

Zatrzymajmy się jeszcze chwilę przy początku. Od pierwszych stron miałam silne poczucie déjà vu. Dawno dawno temu, w czasach liceum, oglądałam pewną sztukę. Bohaterowie zaglądali przez okna do domu rodziny, którą trzeba było poinformować, że jeden z jej członków utonął. W środku życie płynęło jak gdyby nigdy nic, nie pamiętam za dobrze, ale chyba przygotowywano się do kolacji. Ludzie na zewnątrz zastanawiali się, jak to zrobić. Jak przekazać wiadomość o tak wielkiej tragedii. Sztukę kończyły słowa „Powiedzieli” albo „Już wiedzą”. To było przeszło dwie dekady temu, a do dziś pamiętam. „Wyrwa” przywołała te wspomnienia. Czułam emocje targające Maciejem, który musiał, ale nie wiedział jak powiedzieć córce, że jej mama nie żyje.

Zwróciliście kiedyś uwagę, że ludzie mają tendencje do uważania czyichś poglądów za słuszne, a postępowania za właściwe, gdy te cudze poglądy (i postępowanie) są takie same jak ich? Mądre poglądy to nasze poglądy, a rozsądne zachowanie to nasze zachowanie. Ileż razy widziałam zaniżanie oceny książce, bo bohater wydał się oceniającemu głupi. Nie czytajcie tego, bo bohater mi się nie podoba! Ja bym inaczej zrobił/a. Durna książka. W drugą stronę jest dokładnie tak samo. Świetna książka, bohaterka jest taka jak ja, ja bym zrobiła identycznie. Polecam autora!

Skąd ta dygresja? Trochę przewrotnie, ale jednak wpisuję się w ten kanon. Jestem pod dużym wrażeniem tego, jak Wojciech Chmielarz znakomicie opisał ból, rozpacz, bezradność i wewnętrzną pustkę w żałobie – wszystkie uczucia, które doskonale znam. Wszystkie przytulenia, pocałunki, wszystkie chwile, które można było spędzić razem, a wolało się inaczej. Wiem, jak to jest, gdy w głowie dźwięczą wypowiedziane niepotrzebnie słowa, których się już nigdy nie cofnie. I jak żałuje się tych, które powiedzieć się powinno, a nie będzie już nigdy okazji.

Jak padło wyżej, „Wyrwa” nie jest tylko historią żałoby. Poza poinformowaniem córki (córek), że mama nie wróci z delegacji, Maciej musi poznać odpowiedzi na kilka pytań. Czemu jego żona go okłamała? Kim jest tajemniczy mężczyzna, który przyszedł na jej pogrzeb? Co stało się trzy miesiące wcześniej? Zwłaszcza jedna odpowiedź ma kolosalne znaczenie nie tylko dla wdowca, ale i dla kilku innych osób. Kto tak naprawdę odpowiada za śmierć Janiny?

Ktoś powie, że mamy tu przynajmniej jedną przerysowaną postać (Ułan), wulgaryzmów jak mrufkuf i finał rodem z filmu sensacyjnego z lat 80-tych. Ja tam lubię filmy z Bronsonem czy Eastwoodem, a wystrzału z Magnum kaliber 44 nie pomylę z niczym innym. I myślcie sobie, co chcecie, ale raz na jakiś czas lubię też obejrzeć którąś część „I spit on your grave”. Tylko od połowy. Jeśli ktoś zna te tytuły, będzie wiedzieć, dlaczego tak wyczekiwałam zakończenia. A kiedy przeczyta „Wyrwę”, zrozumie, dlaczego przy scenie w lesie pomyślałam o Johnie Wicku. I o Janinie Duszejko. 

Najnowsza powieść Wojciecha Chmielarza to książka nietypowa. Po premierze po sieci rozszedł się pomruk niezadowolenia, że jest inna niż poprzedniczki. To moje pierwsze spotkanie z autorem, więc nie mogę się odnieść do tego „zarzutu”, ale wiem jedno. To kawał dobrej pisarskiej roboty. Co prawda podniosłam parę razy brew, a przez głowę przemknęło mi coś na kształt sarkazmu („Czym zaskoczysz nas w tym odcinku „Mody na sukces”, autorze? Co jeszcze wymyślisz?”), ale technicznie nie mam się do czego przyczepić. I na pewno sięgnę po wcześniejsze tytuły, choćby po to, żeby mieć porównanie.

* „Wyrwa” to ostatnia książka, do której Dziubeczek mi pozowała.