"Morderców tropimy w czwartki" Richard Osman (recenzja przedpremierowa)

Są takie książki, które kupują mnie od pierwszych stron. Przeczytam jedną i wiem, że będę sięgać po kolejne tytuły danego autora. Kiedy skończyłam „Smażone zielone pomidory”, przez kilka miesięcy kompletowałam dzieła Fannie Flagg, aż kupiłam wszystkie. Kiedy skończyłam „Morderców tropimy w czwartki”, nabrałam pewności, że cokolwiek napisze twórca tej książki, z pewnością zdobędę to, przeczytam i będę mieć na półce. Nie wymienię, nie sprzedam, co najwyżej komuś pożyczę (i będę pilnować, żeby oddał). Poza tym nie bez powodu przywołałam Fannie. Jeśli, tak jak ja, pokochaliście atmosferę Elmwood Springs i chętnie uściskalibyście ciocię Elner, zapraszam Was na Osiedle dla Seniorów Coopers Chase.

2020 wciąż trwa, ale i tak napiszę, że to najlepsza książka, jaką przeczytałam w tym roku. I bardzo, bardzo się cieszę, że się po nią zgłosiłam, mimo wahań i obaw, że trafię na infantylną historyjkę, która wprawi mnie w zażenowanie, zamiast rozśmieszyć. Nie będę przeczyć, że byłam nieco uprzedzona, ale tym większa jest moja radość, że spotkało mnie tak przyjemne rozczarowanie. „Zakochałem się w tej książce”, „Bardzo inteligentna i zabawna. Wręcz nieprzyzwoicie dobra”, „Fascynująca! Fani zagadek kryminalnych będą zachwyceni”, „Uwielbiam tę powieść! Jest ciepła i mądra. To błyskotliwe ostrzeżenie, by nigdy nie lekceważyć poczciwych staruszków”. Zgadzam się z każdą opinią na okładce. Ale...

Richard Osman napisał książkę, którą uznano za komedię kryminalną, z czym osobiście mam trochę problem. Nie zrozumcie mnie źle, ona śmieszy na wiele sposobów (przede wszystkim humorem językowym) i jest naprawdę świetną rozrywką. Poznajemy bohaterów, którzy co czwartek przez dwie godziny poświęcają się niewyjaśnionym morderstwom sprzed lat. Głównie dla własnej satysfakcji, bazując na półlegalnie (i nielegalnie) zdobytych aktach. Aby nikt nie zakłócał im spotkań, zajęcia noszą nazwę „Opera japońska – dyskusje”. Kiedy ginie dwoje ludzi związanych z rozbudową osiedla, a do tego okazuje się, że w pewnym grobie jest ponadprogramowy gość, Czwartkowy Klub Zbrodni czuje, że dostał „prawdziwe zadanie”. Czteroosobowy zespół wiekowych detektywów-tylko częściowo-amatorów nie zawaha się przed niczym, żeby dotrzeć do prawdy. Nawet jeśli sprawa wymaga udawania zakonnicy, blokowania drogi koparkom przy pomocy leżaków czy subtelnego szantażu.

„Jakie macie dowody, oprócz nieoficjalnego przyznania się do winy, jakie usłyszeliście od nas dziś wieczorem? Oraz czwórki podejrzanych, którzy z radością staną przed sądem i z uśmiechem na twarzach będą udawać, że pomylili sędzię z własną wnuczką, i pytać, dlaczego ich częściej nie odwiedza. (…) Nikt nie pójdzie do więzienia, nikomu nie wlepią grzywny ani nawet nie zmuszą, by w ramach prac społecznych zbierał śmieci na poboczu drogi.

- Nie z moim kręgosłupem – wtrąca Ron”.

Jak na osobę dość cyniczną z natury, bywam zaskakująco głodna ludzkiej życzliwości i bezinteresownego dobra. Pewnie dlatego tak ujęła mnie twórczość Fannie. I dlatego tak dobrze się czułam, obserwując mieszkańców Coopers Chase czy słuchając ich rozmów. Zabawnych przekomarzań, błyskotliwych komentarzy, dialogów na tematy nieistotne dla świata młodych. Aż chciałoby się mieć te 50 lat więcej (i mnóstwo pieniędzy), aby móc do nich dołączyć.

Zatem skąd to „ale”? Poza sarkazmem, ironią i humorem a'la ciocia Elner Richard Osman wplótł do fabuły liczne refleksje o jesieni życia. O codzienności, w której każdy umie robić zastrzyki, a ciało zawodzi coraz bardziej. O strachu, że któregoś dnia zawiedzie umysł. O kruchości relacji w świecie, w którym pamięć, przyjaźń czy miłość może zdmuchnąć demencja albo śpiączka. O tym, że warto ćwiczyć mózg, ale zbyt odległe plany nie mają sensu. Lepiej pogodzić się z tym, co nieuchronne, mimo że będzie mu towarzyszyć rozpacz i samotność. A niekiedy trzeba pozwolić innym decydować o czasie i rodzaju pożegnania.

To wspaniała, mądra i wzruszająca książka. Nie chciałabym, żeby została źle oceniona tylko dlatego, że ktoś wrzuci ją do niewłaściwej szufladki. To nie enta z kolei wtórna komedia kryminalna, jedna z wielu, które błysną premierą i znikną po miesiącu. Jest czymś dużo więcej.

Premiera: 14 października 2020

Za możliwość przeczytania przedpremierowego egzemplarza bardzo dziękuję Wydawnictwu Muza.