"Pierwsza osoba liczby pojedynczej" Haruki Murakami (recenzja przedpremierowa)

Czuję się jak prostacki namiestnik Gondoru, który podczas śpiewu Peregrina żarł tak, że odechciewało się jeść do końca dnia. Odrywał mięso wielkimi kęsami, ciekło mu po brodzie, ale już sięgał po następne kawały paluchami kapiącymi od tłuszczu. Czuję się też jak mężczyźni ze starego filmiku, przypatrujący się w skupieniu wieszakowi w galerii sztuki nowoczesnej. W pewnej chwili do wieszaka podchodzi inny gość, ściąga z wieszaka płaszcz i wychodzi. Bo to był wieszak.

Ucieszyłam się, kiedy nadarzyła mi się okazja do poznania jednego z noblistów. Intrygował mnie od momentu, gdy usłyszał o nim cały świat, ale jakoś nie było sposobności sięgnąć po któryś z tytułów. Według wydawnictwa „Pierwsza osoba liczby pojedynczej” to nie tylko książka wymarzona dla wiernych fanów Murakamiego, ale także idealna dla osób, które dopiero zaczynają przygodę z jego twórczością”. Zatem nic, tylko siąść i czytać.

Przeczytałam. I wiecie co, nie wiem, co mam o tym sądzić. Nie mogę powiedzieć, że mi się podobało, ale nie mam żadnego argumentu za tym, żeby uznać to najnowsze dzieło za nieudane. Ot, chyba nie poczułam „flow” z autorem. Pisze subtelnie, spod jego pióra wyfruwają nie tyle wspomnienia, co impresje. Ulotne jak puch na wietrze, jak nitki babiego lata połyskujące w promieniach słońca. Zostałam zaproszona do tego efemerycznego świata, ale czułam się w nim niezgrabnie niczym nastolatka w dojrzewającym ciele.

Z jednej strony nie miałam problemu z ujrzeniem pięknej dziewczyny przytulającej do piersi płytę Beatlesów. Śledziłam wzrokiem, jak idzie szkolnym korytarzem, a dół jej spódnicy delikatnie się kołysze. Usłyszałam dzwoneczki, które wprawiły serce bohatera w drżenie, a z czasem stały się „miernikiem stopnia wymarzoności” kolejnych dziewczyn. Razem z nim sączyłam piwo i słuchałam opowieści tajemniczej małpy. Kontemplowałam muzykę i udawałam zainteresowanie meczem baseballu. Z drugiej strony wpadłam w konsternację po przeczytaniu historii recitalu fortepianowego. Patrzyłam na bohatera z takim samym niezrozumieniem jak jego kolega, któremu ją opowiedział.

Gdybym miała w dużym skrócie opisać fabułę, stwierdziłabym, że w najnowszym zbiorze opowiadań Haruki Murakami wraca do czasów młodości. Konstatuje z goryczą: „Myśl, że dawne dziewczyny zrobiły się stare, wprawia mnie w przygnębienie, bo uzmysławia mi, że moje marzenia z dawnych lat straciły już moc”. Mogę mu jedynie (nieco cynicznie) zacytować Szymborską: „Bruneci z filmów, bracia koleżanek, nauczyciel rysunków, ach, polegną wszyscy”. Życie, panie, życie. Wszystkich nas dopadnie, wysuszy kwiatki w wazonie i pomarszczy ludzkie twarze.

Dziwna to recenzja, ale i dziwne moje odczucia. Miałabym duży problem z oceną „Liczby pojedynczej...”, gdybym musiała jakąś wystawić. Na szczęście nie muszę. Myślę, że rzeczywiście wiernym fanom się spodoba, skoro autor „powrócił do czytelników w najwyższym stylu”. Pewnie i zdobędzie nowych – zauroczy ich swoją subtelnością. Jeśli chodzi o mnie, pisarz klepnął zachęcająco w kanapę i zaprosił do wspólnego oglądania starych albumów. Chyba jednak postąpię jak gość, który z grzeczności wypił herbatę, a teraz zerka już w stronę drzwi.

Za możliwość przeczytania przedpremierowego egzemplarza dziękuję Wydawnictwu Muza.

Premiera: 12 listopada 2020