"Miasto duchów" Ben Creed (recenzja przedpremierowa)

Jakie to było dobre! Jakie to było przemyślane, porządnie napisane, prawdziwe i mocne! Dawno nie czytałam tak świetnego kryminału i ciągle jestem pod dużym wrażeniem. „Miasto duchów” to jedna z tych książek, dla których zarywa się noc, a później myśli nad nią, myśli i przeżywa. Rewelacja!

Debiut dwójki autorów ukrywających się pod pseudonimem Ben Creed niesamowicie wciąga już od pierwszych stron. Akcja przenosi nas do 1951 roku, gdzie na torach w mroźnym Leningradzie znaleziono pięć przymarzniętych do szyn zwłok. Różnej płci i w różnym wieku, wszystkie okrutnie okaleczone. Jeden trup zwraca szczególną uwagę śledczych, bo ma czapkę MGB. Od tego momentu milicjanci wiedzą, że muszą być ostrożni. Jeśli dochodzenie będzie ślamazarne, grozi im surowa kara. Jeśli morderstw dokonał ktoś na wysokim stanowisku, a oni odkryją zbyt wiele, grozi im jeszcze surowsza kara.

Nad krajem wisi coraz cięższa chmura stalinowskiej paranoi. Trwają przygotowania do olbrzymiej akcji propagandowej mającej na celu eliminację lekarzy. Nikt nie chce przestać klaskać jako pierwszy po przemówieniach dyktatora. Wszyscy są podejrzani, nikomu nie można ufać. Każdy może donieść na każdego, więc relacje są płytkie, a uśmiechy fałszywe. Jeśli leżysz pobity, nikt ci nie pomoże, bo może pobiła cię milicja. Albo MGB. Twoja krzywda może być zaraźliwa, więc lepiej cię ominąć.

„Bo na tym teraz polega bycie Rosjaninem: na pilnym zakrywaniu uszu, żeby niczego nie słyszeć”.

Prócz tego miasto wciąż pamięta okres oblężenia, gdy puste brzuchy doprowadzały ludzi do szaleństwa. Zaledwie dekadę wcześniej na ulicach działy się potworne rzeczy – a w domach jeszcze gorsze. Resztki sumienia nie pozwalały podnosić pokrywki stojących na ogniu garnków, bo wiadomo było, co się w nich gotuje. Ale głód był tak wielki...

W takiej rzeczywistości przychodzi bohaterowi rozwiązać zagadkę tajemniczych zbrodni. Rewol Rossel to artysta, oczytany inteligent, bystry i wciąż wrażliwy, mimo przeżyć oraz wykonywanej pracy. Wzbudza żywą sympatię. W przeszłości był muzykiem, a dziś nosi mundur śledczego. Do milicji wstąpił, aby znaleźć zaginioną siostrę. Dręczony wyrzutami sumienia, szuka jej w każdej kobiecej twarzy. Nawet nie przypuszcza, że przeszłość wróci do niego tak brutalnie i tak szybko.

Nie wiem, które rozdziały pisał Chris Rickaby, niegdyś copywriter, a dziś właściciel agencji reklamowej, ale wiem, które wyszły spod palców Barney'a Thompsona. Drugi pisarz przelał na papier swoją miłość do muzyki, wybierając na bohatera utalentowanego skrzypka. Niestety Rossel już nigdy nie zagra, ponieważ został złamany. Dosłownie i w przenośni, fizycznie i psychicznie. Wystarczył jeden donos, jedno spotkanie z okrutnym czekistą, aby wielka przyszłość, jaka się przed nim rysowała, legła w gruzach.

"W końcu i tak się przyznał. W końcu powiedzieli mu nawet do czego”.

„Miasto duchów” to kryminał pełen okrucieństwa, ale i piękna. Perfekcyjnie ukazuje gęstą atmosferę świata, w którym wszyscy muszą być szczęśliwi, ale nikt nie jest. Podczas czytania czuć radziecki zaduch komunałek, gdzie tłoczy się kilkanaście rodzin, bez prawa do prywatności. Smród wspólnych ustępów wyciska łzy z oczu. Ale jest tu też miłość i czułość, mimo wszystko. Mimo oficjalnej pogardy dla inteligencji oraz wymysłu burżuazji, sztuki, ciągle ktoś kojarzy „Zbrodnię i karę”. Mimo szerzącego się donosicielstwa, mimo nieufności, która mieszka w domach, wciąż można na kogoś liczyć. Wspaniale opisana potworna rzeczywistość. A ostatnie strony wprost wyrywają z butów. Podobne emocje czułam jedynie pod koniec „Głosu” Indridasona. 

Jestem zachwycona tą książką pod każdym względem. Stawiam „Miasto duchów” na półce między wspomnianym Arnaldurem a Aleksandrą Marininą i polecam je wszystkim, którzy chcieliby przeczytać nie tylko porządny kryminał, ale po prostu porządną książkę.

Premiera: 4 maja 2021 roku

Za możliwość przedpremierowej lektury bardzo dziękuję Wydawnictwu Rebis.