"Morderczynie i psychopatki" Nahlah Saimeh

Zainteresowałam się tym tytułem, gdy tylko zobaczyłam pierwsze wzmianki. „Morderczynie i psychopatki. Szokujące historie z praktyki psychiatry sądowego” – czyż nie brzmi to fascynująco? Zwłaszcza dla miłośnika kryminałów lub osoby, która lubi co jakiś czas zanurzyć się w psychice zabójcy i sięgnąć po reportaż o zbrodni. Autorka skupiła się na trudnych przeżyciach, dzieciństwie oraz skomplikowanym świecie wewnętrznym bohaterek, próbując ocenić, na ile były świadome konsekwencji swoich czynów. Przeanalizowała źródła ich zaburzeń, aby dostarczyć sądowi jak najpełniejszy rys psychologiczny. Czy udało jej się przy tym zaciekawić odbiorcę – czyli mnie?

To nie wina książki, że miałam wobec niej inne oczekiwania, niemniej rozczarowałam się. Być może widząc w tytule „szokujące historie”, podświadomie nastawiłam się na krwawe opisy czynów zdemoralizowanych do cna kobiet ogarniętych żądzą mordu. Tym bardziej, że oryginalny tytuł brzmi „Okrutne kobiety”. Tymczasem dostałam osiem przypadków przestępczyń, które zabiły z głupoty, naiwności, strachu, żalu czy złości. Kilka z nich myślało o zabójstwie od dawna i w jakiś sposób się do niego przygotowało, np. zdobyło odpowiednie narzędzie. Kilka psychiatra uznała za wyrachowane. Ale czy to były potwory?

Większość opisywanych kobiet tkwiła w chorych, destrukcyjnych związkach. Niektóre tak rozpaczliwie pragnęły miłości, że nie liczyło się dla nich nic innego – nawet dobro dzieci. Wręcz wyżywały się za jej brak na potomstwie. Dziecko było dla nich kłującym w oczy dowodem, jak bardzo są bezwartościowe, żałosne, niewarte uczucia. Same bite w dzieciństwie, powielały toksyczne zachowania. Niekochane, nie umiały kochać. Molestowane, wpoiły sobie, że zasługują na każde zło, które je spotyka. Jednocześnie przyjazne gesty traktowały jako słabość, poniżając i odpychając mężczyzn, którzy nie stosowali wobec nich przemocy. Na partnerów wciąż i wciąż wybierały zaburzonych brutali, bo tylko takie relacje były dla nich „normalne”. Tylko to znały.

Książka Nahlah Saimeh nie była dla mnie szokująca. Była za to bardzo przykra, prócz tego w pewnym momencie tok myślenia autorki mnie zadziwił.

„...ten, kto w naszym kręgu kulturowym mówi o kobietach w kontekście przestępczości, podkreślając tym samym pewną wyjątkowość tego zjawiska, formę odstępstwa od reguły, zazwyczaj powołuje się podświadomie, na zasadzie pozytywnego kontrastu, na postać Marii. Stanowi ona bowiem symboliczny wizerunek uległości i cierpliwości, pełnej ciepła matczyności, a przede wszystkim: wyjątkowej moralności”.

Szczerze mówiąc, w życiu nie wpadłabym na to, żeby łączyć kobiece zbrodnie z Matką Boską – nawet na zasadzie kontrastu. Chętnie bym się dowiedziała, co natchnęło twórczynię na tę myśl. Poza tym osobliwym dla mnie konceptem uważam „Morderczynie i psychopatki” za rzetelnie przygotowany zbiór materiałów o błędnym kole patologii, którą przenosi się z pokolenia na pokolenie. Praca na osiem różnych sposobów opisuje, jak łatwo zaburzyć dziecięcą psychikę i sprawić, aby z niekochanego dziecka wyrósł człowiek nienawidzący siebie i świata. Pokazuje, że nie zawsze kat jest katem – czasem jest również ofiarą. Nie usprawiedliwia to jego zbrodni, ale nakreśla podłoże, z którego wyrosły myśli o odebraniu komuś życia.

Za możliwość przeczytania książki bardzo dziękuję Wydawnictwu Muza.